Azərbaycanın dövlətçilik tarixində 20 oktyabr xüsusi bir gün kimi qeyd olunur. Bu tarix – 2020-ci ilin 20 oktyabrında Azərbaycan Ordusunun Zəngilan şəhərini və rayonun bir sıra kəndlərini işğaldan azad etdiyi gündür. Həmin gün Zəngilanın 27 illik işğal tarixinə son qoyuldu və şəhər azad nəfəsini yenidən aldı. Buna görə də 20 oktyabr “Zəngilan şəhəri günü” kimi Azərbaycan tarixində əlamətdar bir hadisə, milli qürur və qələbə simvoluna çevrilib.
Zəngilan rayonu Azərbaycanın cənub-qərbində, Araz çayının sol sahilində yerləşir. Ərazisi zəngin təbiətə, dağ və düzənlik relyefə malikdir. Meşələr, çaylar, mineral sular və məhsuldar torpaqlar bu bölgəni həm kənd təsərrüfatı, həm də turizm baxımından çox əlverişli edir. Zəngilan həm də strateji mövqeyinə görə mühüm əhəmiyyət daşıyır – burada Azərbaycanın əsas kommunikasiya yolları, xüsusilə Zəngəzur dəhlizi istiqamətində mühüm nəqliyyat əlaqələri formalaşır.
Zəngilan tarixi boyunca Azərbaycan mədəniyyətinin və dövlətçiliyinin mühüm bir parçası olmuşdur. Burada qədim yaşayış məskənləri, tarixi abidələr, məscidlər, körpülər və qalalar mövcuddur. Bütün bunlar bu torpağın qədim Azərbaycan sivilizasiyasına mənsub olduğunu sübut edir.
1993-cü ilin oktyabr ayında Ermənistan silahlı qüvvələri Zəngilan rayonunu işğal etmiş, nəticədə minlərlə sakin öz doğma torpaqlarını tərk etməyə məcbur qalmışdı. 27 il ərzində rayon tamamilə viran edilmiş, yaşayış məntəqələri yandırılmış, tarixi abidələr dağıdılmış, təbiət resursları talan olunmuşdu. Bu illər ərzində Zəngilan sakinləri Vətən həsrəti ilə yaşayıb, azadlıq arzusu ilə nəfəs alıblar.
2020-ci ilin payızında başlayan Vətən müharibəsi Azərbaycanın tarixində dönüş nöqtəsi oldu. Azərbaycan Ordusu Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə 44 gün ərzində misilsiz qəhrəmanlıq nümayiş etdirdi. 20 oktyabr 2020-ci il tarixində Zəngilan şəhəri azad edildi. Bu xəbər bütün Azərbaycan xalqını sevinc göz yaşlarına qərq etdi, çünki bu, həm ədalətin bərpası, həm də milli ləyaqətin təntənəsi idi.
Zəngilanın azad olunması həm də strateji baxımdan böyük əhəmiyyət daşıyırdı. Bununla Azərbaycan Ordusu həm Cəbrayıl, həm Qubadlı istiqamətində irəlilədi, həm də Arazboyu ərazilərə tam nəzarəti bərpa etdi. Bu hadisə Zəngəzur dəhlizinin gələcək formalaşmasına və regionun iqtisadi xəritəsinin dəyişməsinə yol açdı.
Azadlıqdan sonra Zəngilan rayonunda genişmiqyaslı bərpa və yenidənqurma işləri aparılır. “Böyük Qayıdış” proqramı çərçivəsində Zəngilan ilk “ağıllı kənd” layihəsinin reallaşdırıldığı ərazi kimi tarixə düşdü – Ağalı kəndi artıq müasir infrastruktura malik, ekoloji baxımdan dayanıqlı bir yaşayış məntəqəsinə çevrilib. Müasir evlər, məktəblər, tibb məntəqələri, yollar və kommunikasiya xətləri tikilərək Zəngilanın yeni siması formalaşdırılır.
Bu gün Zəngilan təkcə bir rayon deyil, həm də bərpa olunan ədalətin, milli birliyin və inkişafın rəmzidir. Buraya qayıdan sakinlər doğma torpaqlarında yeni həyat qurur, bağlar salır, məktəblərdə uşaqların səsi yenidən eşidilir.
20 oktyabr hər il Zəngilan şəhərinin azad olunma günü kimi qeyd edilir. Bu tarix həm şəhidlərimizin ruhuna ehtiram, həm də qəhrəman ordumuzun igidliyinə minnətdarlıq günüdür. Zəngilanın azadlığı xalqımızın birlik, iradə və mübarizə ruhunun bariz göstəricisidir.
Bu gün Zəngilan bərpa olunur, inkişaf edir və gələcək nəsillər üçün ümid mənbəyinə çevrilir. Zəngilanın dirçəlişi Azərbaycanın dirçəlişidir – çünki bu torpaqlarda yenidən həyat, sülh və rifah bərqərar olur. 20 oktyabr bu mənada təkcə bir şəhərin azadlıq tarixi deyil, bütöv bir xalqın qürur və zəfər günüdür.
Murad Zeynalov,
Yeni Azərbaycan Partiyası,məsləhətçi
