Azərbaycanın yaxın tarixində elə günlər var ki, xalqın yaddaşına silinməz izlərlə həkk olunub. Bu günlərdən biri də 17 oktyabr 2020-ci il tarixidir. Bu tarix, təkcə bir şəhərin azad olunması deyil, xalqımızın 30 illik həsrətinə son qoyan, ədalətin bərpa olunduğu və torpaq uğrunda can verən şəhidlərin ruhunun rahatlıq tapdığı bir gündür. Məhz bu səbəbdən 17 Oktyabr – Füzuli şəhəri günü kimi qeyd olunur və böyük ruh yüksəkliyi ilə yad edilir. Füzuli rayonu Azərbaycanın cənub-qərbində, Qarabağ bölgəsində yerləşir. Tarixi mənbələrə əsasən, bu ərazi qədim zamanlardan əkinçilik, ticarət və mədəniyyət mərkəzi olub. Şəhərin ərazisi düzənliklərdən və alçaq dağlıq ərazilərdən ibarətdir, bu da onu həm iqtisadi, həm də strateji baxımdan mühüm məntəqəyə çevirib.
Füzuli şəhəri XX əsrin əvvəllərində Qarabulaq adı ilə tanınıb. Daha sonra məşhur Azərbaycan şairi Məhəmməd Füzulinin adını daşımağa başlayıb. Şəhər XIX əsrdən etibarən mühüm inzibati, mədəni və iqtisadi mərkəzlərdən biri olmuşdur. 1993-cü ildə Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən Füzuli rayonu işğal olundu. İşğal nəticəsində şəhər və kəndlər tamamilə dağıdıldı, evlər yandırıldı, qəbiristanlıqlar təhqir edildi, məktəblər, xəstəxanalar və mədəniyyət ocaqları yerlə-yeksan edildi. Bu dövrdə təxminən 100 minə yaxın insan doğma yurd-yuvasından didərgin düşdü və məcburi köçkün həyatı yaşamağa məcbur oldu. İşğal dövründə Füzuli, fiziki olaraq xəritələrdə yer alsa da, real həyatda viranə qalmış bir səssiz şəhərə çevrildi. Mədəniyyət abidələri dağıdıldı, dini məkanlar təhqir olundu, təbiət məhv edildi. Bu, təkcə Füzulinin deyil, Azərbaycanın tarixinin və mədəni irsinin məhv edilməsi cəhdi idi.
2020-ci ilin 27 sentyabrında başlayan 44 günlük Vətən müharibəsi Azərbaycan tarixində dönüş nöqtəsi oldu. Bu müharibə xalqın birliyi, dövlətin gücü və ordumuzun qəhrəmanlığı ilə yadda qaldı. 17 oktyabr 2020-ci ildə isə Azərbaycan Ordusu Füzuli şəhərini və bir neçə kəndi işğaldan azad etdi. Prezident İlham Əliyev bu xəbəri xalqa müraciətində böyük qürurla elan etdi. Füzulinin azad olunması həm hərbi, həm də mənəvi baxımdan çox mühüm əhəmiyyət daşıyırdı. Şəhərin azad olunması müharibənin gedişində strateji üstünlük qazandırdı və digər bölgələrin də qısa zamanda azad edilməsinə şərait yaratdı. Füzulinin qurtuluşu eyni zamanda bir xalqın ədalət uğrunda mübarizəsinin qalibiyyətlə nəticələndiyini sübut etdi. Bu qələbə, həm də şəhidlərin qanının yerdə qalmadığını, Azərbaycan torpaqlarının əbədi olaraq geri qaytarıldığını dünyaya nümayiş etdirdi.
Azad olunduqdan dərhal sonra Füzuli rayonunda genişmiqyaslı bərpa və quruculuq işlərinə başlanıldı. İlk böyük layihələrdən biri Füzuli Beynəlxalq Hava Limanının tikintisi oldu. Bu hava limanı 2021-ci ilin oktyabrında istifadəyə verildi və bu, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə tikilən ilk hava limanı kimi tarixə düşdü. Bundan əlavə, yollar, elektrik xətləri, su və qaz təchizatı, yaşayış kompleksləri, məktəblər və xəstəxanalar inşa edilir. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə aparılan “Böyük Qayıdış” proqramı çərçivəsində artıq ilk sakinlərin Füzuliyə qayıdışı da başlayıb. Füzuli bu gün “ağıllı şəhər” konsepsiyası ilə bərpa olunur – müasir texnologiyalarla təchiz edilmiş, ekoloji və dayanıqlı bir yaşayış məkanı kimi qurulur. Bu, həm iqtisadi inkişafın, həm də xalqın doğma torpaqlara qayıdışının göstəricisidir.
17 Oktyabr – Füzuli şəhəri günü təkcə qələbənin deyil, həm də xalqın əzminin, birliyinin və vətənə bağlılığının simvoludur. Hər il bu gün münasibətilə müxtəlif tədbirlər, yürüşlər, anım mərasimləri və ziyarətlər təşkil olunur. Bu tədbirlər həm şəhidlərin ruhuna ehtiram, həm də gələcək nəsillərə tarixi unutmamaq çağırışıdır. Bu gün Füzuli sadəcə bir coğrafi ərazi deyil – o, milli iradənin, torpaq sevgisinin və azadlıq arzularının reallaşdığı bir məkandır.
Füzuli artıq yalnız keçmişin acı xatirələri ilə deyil, qürurlu gələcəyin rəmzi kimi də tarixə düşür. Füzuli şəhərinin azad olunması və onunla bağlı 17 oktyabr tarixinin xüsusi gün kimi qeyd olunması, Azərbaycan xalqı üçün çox dərin mənəvi məna daşıyır. Bu gün bizim xalq olaraq həmrəyliyimizin, dözümümüzün və mübarizə ruhumuzun təcəssümüdür. Füzuli azaddır və bu azadlıq qanla, canla qazanılmış müqəddəs bir zəfərdir. Gələcək nəsillər bu günü yad etdikcə, vətən torpağının qiymətini, şəhidlərimizin qəhrəmanlığını və müstəqilliyimizin dəyərini daha dərindən anlayacaqlar. Füzuli dirçəlir və bu dirçəliş bütün Qarabağ üçün bir başlanğıcdır.
İlham Quliyev
Yeni Azərbaycan partiyası, məsləhətçi
