Beynəlxalq münasibətlər sahəsindəki dinamizm, qlobal münaqişələrin, iqtisadi böhranların və sosial dəyişikliklərin təsiri altında dəyişir. Bu şəraitdə, beynəlxalq məsələlərə yanaşmanın formalaşmasında müxtəlif forumların, təşkilatların və diplomatik mühitlərin rolu xüsusilə önə çıxır. Forumlar, dövlətlər arasında qarşılıqlı anlaşma və əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi, eləcə də qlobal problemlərin həlli üçün mühüm platformalar təqdim edir. Bu məqalədə forumların beynəlxalq məsələlərə yanaşmanın formalaşmasında nə qədər vacib rol oynadığını və bu prosesdəki əhəmiyyətini müzakirə edəcəyik.
Forumlar, beynəlxalq əlaqələrin qurulmasında və möhkəmləndirilməsində əsas vasitə olaraq çıxış edir. Hər bir forum öz tərkibinə görə fərqli məqsədlərə xidmət edir, amma ümumi məqsəd, müxtəlif ölkələrin maraqlarını nəzərə alaraq, sülhün təmin edilməsi, iqtisadi əməkdaşlığın genişləndirilməsi və qlobal məsələlərin həlli üçün uyğun mühitin yaradılmasıdır. Beynəlxalq forumların ən böyük üstünlüklərindən biri, fərqli ölkələr arasında dialoq və müzakirə platforması yaratmasıdır. Bu forumlar vasitəsilə dövlətlər, təkcə öz maraqlarını deyil, həm də digər tərəflərin baxışlarını və ehtiyaclarını anlamağa çalışırlar. Həmçinin, forumlar beynəlxalq hüququn və normativlərin inkişafına töhfə verən müzakirə mərkəzləri kimi fəaliyyət göstərirlər.Beynəlxalq arenada bir neçə forum xüsusi rol oynayır. Bunlardan biri **Birləşmiş Millətlər Təşkilatı (BMT) dır. BMT, dünyanın ən geniş beynəlxalq təşkilatıdır və onun Baş Assambleyası, Təhlükəsizlik Şurası kimi orqanları beynəlxalq məsələlərin müzakirə edildiyi mühüm forumlardır. BMT-də baş tutan müzakirələr, dünyadakı bir çox münaqişələrin həlli və sülhün qorunmasında əhəmiyyətli bir rol oynayır.Bir digər mühüm forum G20-dir. G20, dünyanın ən böyük iqtisadiyyatlarına sahib ölkələrinin iştirak etdiyi bir platformadır. Bu forum, iqtisadi böhranların qarşısını almaq, dünya ticarətinin inkişafını dəstəkləmək və qlobal maliyyə sabitliyini təmin etmək məqsədilə mütəmadi olaraq toplantılar təşkil edir. Həmçinin, Avropa İttifaqı (Aİ), Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı (ŞƏT), Asiya və Sakit Okean İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı (APEC) və digər regional təşkilatlar da beynəlxalq məsələlərin müzakirə edildiyi mühüm forumlardır. Bu forumlar müxtəlif regional problemlərin həlli, iqtisadi əməkdaşlıq və siyasi stabilliyin təmin olunmasında vacib rol oynayır. Forumlar, beynəlxalq məsələlərə yanaşmanın formalaşmasında bəzən yaradıcı və qeyri-adi həllərin tapılmasında da müsbət rol oynayır. Bu platformalarda dövlətlər, ənənəvi yanaşmaların xaricində, yeni fikirləri müzakirə edir və zaman-zaman daha effektiv həll yolları tapmağa çalışırlar. Misal üçün, Paris İqlim Sazişi kimi beynəlxalq təşəbbüslər, forumlarda gedən müzakirələrin və mütərəqqi yanaşmaların nəticəsidir. İqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizə, bu məsələyə dünya səviyyəsində birgə yanaşmanın formalaşmasına şərait yaratmışdır. Beynəlxalq münaqişələrin, gərginliklərin və konfliktlərin həlli üçün forumlar mühüm vasitə ola bilər. Bu platformalar, dövlətlər arasında qarşılıqlı anlaşma və kompromis əldə etməyə kömək edir. Həmçinin, konfliktlərin həlli üçün atılacaq addımların məhz forumlarda müzakirə olunması, müxtəlif ölkələrin narahatlıqlarını nəzərə alaraq müvafiq qərarların alınmasına şərait yaradır. Məsələn, İran Nüvə Sazişi (JCPOA) kimi mühüm beynəlxalq sazişlər, forumlar vasitəsilə mümkün olmuş və gərgin diplomatik münaqişələrdən sonra kompromislər əldə edilə bilmişdir.
Beynəlxalq ticarət və iqtisadi əməkdaşlıq məsələləri də forumlar vasitəsilə həll edilir. Bu platformalarda, qlobal ticarət qaydaları, investisiya mühitinin yaxşılaşdırılması, ticarət mübahisələrinin həlli və digər iqtisadi məsələlər müzakirə olunur. G20 və Dünya Ticarət Təşkilatı (WTO) kimi təşkilatlar, qlobal ticarətə yön vermək və iqtisadi əlaqələri möhkəmləndirmək üçün mühüm platformalar təşkil edir. Bu forumlar, dünya iqtisadiyyatının sabitliyini və inkişafını təmin etmək üçün əsas rol oynayır. Beynəlxalq məsələlərə yanaşmanın formalaşmasında forumların rolu böyükdür. Bu platformalar, dövlətlər arasında dialoq və əməkdaşlığı gücləndirir, qlobal və regional problemlərin həlli üçün mühüm vasitə təqdim edir. Forumlar həmçinin, beynəlxalq hüququn və normativlərin inkişafına töhfə verir və dünya sülhünün qorunmasına xidmət edir. Onların müzakirə və əməkdaşlıq sahəsindəki əhəmiyyəti, gələcəkdə qlobal problemlərin həllində də böyük rol oynayacaqdır.
Nəsibova Günel
Yap-ın gənc fəalı
