1991-ci ilin sonunda, Sovet İttifaqının dağılması və Azərbaycanın müstəqillik əldə etməsi ilə yeni bir dövr başladı. Müstəqil Azərbaycan Respublikasının ilk illərindəki siyasi və iqtisadi çətinliklər, ölkə daxilində gərginliyin artmasına səbəb oldu. Xalq Cəbhəsinin hakimiyyəti əldə etməsi ilə Azərbaycan siyasi həyatında ciddi dəyişikliklər baş verdi, lakin bu dövr ərzində sosial-iqtisadi vəziyyət ağırlaşdı və siyasi qeyri-sabitlik, müxalifət arasındakı dərin ziddiyyətlər ölkədə gərginliyi artırdı. Bu şəraitdə, Azərbaycanın gələcəyini təmin etmək və dövlətçiliyi qorumaq məqsədilə yeni bir siyasi gücün yaranması zərurəti ortaya çıxdı. Bu yeni güc, 1992-ci il 21 noyabr tarixində təsis edilən Yeni Azərbaycan Partiyası oldu.
YAP-ın yaradılmasında bir neçə mühüm faktor rol oynamışdır. Əvvəlcə, Azərbaycanın müstəqilliyini əldə etməsindən sonra yaşadığı siyasi və iqtisadi böhran, ölkənin daxili və xarici siyasətində ciddi bir boşluq yaradıb. Azərbaycan Xalq Cəbhəsi hakimiyyətə gəldikdən sonra, ölkənin daxili vəziyyəti pisləşdi. Çoxsaylı etirazlar, sosial narazılıqlar və siyasi qarşıdurmalar nəticəsində hakimiyyətin təmsil etdiyi siyasi qüvvələr arasında gərginlik artdı.
Bu dövrdə, Azərbaycanın müstəqilliyi təhlükə altına girməyə başlamış, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi və ərazilərin işğalı, siyasi böhranın daha da dərinləşməsinə səbəb olmuşdu. Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin və ərazi bütövlüyünün qorunması məsələsi gündəmdə əsas mövzuya çevrildi. Heydər Əliyev, Sovet İttifaqı dövründə ölkənin ən yüksək rəhbərlik vəzifələrində çalışmış bir şəxs kimi, həm daxili siyasət, həm də xarici əlaqələr sahəsində təcrübəyə malik bir lider idi.
1992-ci ilin noyabrında, Heydər Əliyev və onun tərəfdarları, Azərbaycanın gələcəyini qorumaq üçün yeni bir siyasi partiyanın təsis olunmasını təklif etdilər. Bu, yalnız bir siyasi təşkilat yaratmaq deyil, eyni zamanda ölkənin milli maraqlarını müdafiə edən, müstəqilliyi və sabitliyi qoruyan bir siyasi platformanın qurulması idi. 1992-ci il 21 noyabr tarixində Bakı şəhərində keçirilən ilk qurultayda Yeni Azərbaycan Partiyası təsis olundu. Partiyanın təsisində iştirak edən şəxslər arasında Heydər Əliyev, müstəqil Azərbaycanın ilk prezidentləri, dövlət xadimləri və həmçinin sosialist ideologiyasından ayrılan müxalifət nümayəndələri yer aldı. YAP-ın əsas məqsədi, Azərbaycanın müstəqilliyinin qorunması, ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi, sosial və iqtisadi inkişafın sürətləndirilməsi və ölkənin dünya siyasətində mövqeyinin möhkəmləndirilməsi idi.
Partiyanın təsisində əsas məqamlardan biri də Azərbaycanın müasir dövlətçiliyinin formalaşdırılması və ölkənin gələcək inkişafının təmin edilməsi ilə bağlı idi. YAP, müstəqil Azərbaycan dövlətinin qurulmasında Heydər Əliyevin liderlik rolunu nəzərə alaraq, onun irəliləyişlərinə və təcrübəsinə əsaslanmağa qərar verdi. Bu, YAP-ın həm ideoloji, həm də təşkilati baxımdan ölkə siyasətindəki dominant rolunu təmin etməyə başladı.
Yeni Azərbaycan Partiyasının ideologiyası əsasən Azərbaycan xalqının milli dəyərlərinə, müstəqilliyə və demokratiyaya əsaslanırdı. Partiyanın təsisçiləri, Azərbaycanın müstəqil dövlət olaraq beynəlxalq aləmdə özünü təsdiq etməsi və sabit bir siyasi sistemin qurulması məqsədini güdürdülər. YAP-ın əsas məqsədləri arasında aşağıdakı prinsiplər yer alırdı: Milli maraqların müdafiəsi, Siyasi sabitlik və qanunun aliliyi, İqtisadi inkişaf, Demokratik dövlət quruculuğu, YAP-ın Azərbaycan Siyasətindəki Rolunun Artması
Yeni Azərbaycan Partiyası, yaradıldıqdan sonra qısa müddət ərzində ölkənin siyasi həyatında mühüm bir güc halına gəldi. Xüsusilə 1993-cü ildə Heydər Əliyevin Azərbaycanda hakimiyyətə gəlməsi ilə YAP daha da gücləndi. Heydər Əliyev, əvvəlki dövrlərdə Sovet İttifaqı rəhbərliyindəki təcrübəsindən istifadə edərək, həm daxili, həm də xarici siyasətdə ardıcıl və praqmatik addımlar atdı.
Ən mühüm hadisələrdən biri, 1993-cü ildəki hakimiyyət dəyişikliyi və Heydər Əliyevin ölkə prezidenti seçilməsidir. Bu dövrdən sonra YAP, Azərbaycanın siyasi sistemində dominant bir güc halına gəldi. Partiyanın ideologiyası və siyasi xətti ölkənin inkişafına yönəlmişdi, və beləliklə, Azərbaycan beynəlxalq səviyyədə iqtisadi, siyasi və hərbi sahələrdə daha möhkəm mövqe tutmağa başladı.
Yeni Azərbaycan Partiyası, təsis edildiyi gündən bu yana Azərbaycanın siyasi və sosial həyatında böyük bir rol oynamışdır. Partiya, yalnız hakim partiya olmaqla kifayətlənməyib, həmçinin ölkənin xarici siyasətinin müəyyənləşdirilməsində də mühüm söz sahibi olub. YAP, Azərbaycanın müstəqilliyini qorumaq, ölkənin ərazi bütövlüyünü təmin etmək və xalqın rifahını yüksəltmək məqsədilə fəaliyyətini davam etdirir.
Bu gün YAP, Azərbaycanın ən güclü siyasi qüvvəsi olaraq fəaliyyət göstərir və uzun illərdir ki, ölkənin siyasi və iqtisadi inkişafında mühüm bir amil olaraq qalır. Partiyanın təsisi, yalnız bir siyasi partiyanın yaranması deyil, həm də Azərbaycanın müstəqil dövlət olaraq inkişafında çox vacib bir mərhələnin başlanğıcı olmuşdur.
1992-ci il 21 noyabrda təsis edilən Yeni Azərbaycan Partiyası, Azərbaycanın müstəqillik dövründəki siyasi həyatında mühüm bir dönüş nöqtəsini təşkil edir. YAP-ın təsisi ilə ölkədə siyasi sabitlik, milli birliyə çağırış və dövlətçiliyi qorumağa yönəlmiş əsas ideyalar irəli sürüldü. Bu günə qədər, YAP Azərbaycanın ən güclü və nüfuzlu siyasi təşkilatlarından biridir və ölkənin inkişafında, həm daxili, həm də xarici siyasətində mühüm bir rol oynamaqdadır.
Murad Zeynalov,
Yap-ın gənc fəalı
