Azərbaycan ilə İran arasında ikitərəfli münasibətlər dərin tarixi, dini, mədəni və coğrafi bağlara əsaslanır. Hər iki ölkə Cənubi Qafqazın əsas dövlətlərindəndir və 765 kilometrlik ortaq sərhədə sahibdirlər. Bu amillər iki ölkə arasındakı münasibətlərin təşəkkül tapmasında və inkişafında əhəmiyyətli rol oynamışdır.
Azərbaycan 1991-ci ildə müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra İran onu tanıyan ilk dövlətlərdən biri olmuşdur. 1992-ci ildən etibarən iki ölkə arasında diplomatik münasibətlər qurulmuş, Tehran və Bakı şəhərlərində səfirliklər fəaliyyətə başlamışdır. Bu diplomatik əlaqələr siyasi, iqtisadi, enerji, nəqliyyat və mədəni sahələrdə əməkdaşlığa geniş imkanlar yaratmışdır.
Zaman-zaman iki ölkə arasındakı münasibətlər dəyişikliklərə məruz qalmışdır. Bu dəyişikliklər həm ölkədaxili proseslər, həm də regional və qlobal hadisələrlə əlaqədardır. İran Azərbaycanın iqtisadi inkişafında iştirak etməkdə maraqlıdır. Xüsusilə enerji resursları, qaz və neft ixracı sahəsində, eləcə də Şimal-Cənub beynəlxalq nəqliyyat dəhlizi kimi mühüm layihələrdə əməkdaşlıq davam etdirilir.
Bununla belə, bəzi məsələlərdə fikir ayrılıqları da mövcuddur. İranın Ermənistanla sıx əlaqələri və Azərbaycanın İsraillə əməkdaşlığı bəzən münasibətlərdə gərginliyə səbəb olmuşdur. Lakin buna rəğmən, tərəflər diplomatik yollarla əlaqələri qorumağa və əməkdaşlıq imkanlarını araşdırmağa səy göstərirlər.
Mədəni əlaqələr sahəsində də iki ölkə arasında sıx münasibətlər mövcuddur. Ortaq İslam mədəniyyəti və tarixi miras, eləcə də Tehranda və Təbrizdə yaşayan milyonlarla azərbaycanlı bu münasibətləri daha da möhkəmləndirir.
Son illərdə qarşılıqlı səfərlərin artması və müxtəlif səviyyələrdə keçirilən görüşlər münasibətlərin irəliləməsinə təkan verir. Regional təhlükəsizlik, ticarət əlaqələrinin genişləndirilməsi və sərhədyanı əməkdaşlığın inkişafı bu gün də aktual məsələlərdəndir.
Nəticə olaraq, Azərbaycan ilə İran arasındakı münasibətlər çoxistiqamətlidir və burada həm əməkdaşlıq, həm də rəqabət elementləri mövcuddur. Hər iki ölkə üçün regional sabitliyin təmin olunması və qarşılıqlı maraqların qorunması baxımından bu münasibətlərin davamlı inkişafı mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Azərbaycanın xarici siyasətində qonşu ölkələrlə dostluq münasibətlərinin qurulması, qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığın təşkili və regionda təhlükəsizliyin təmin olunması başlıca prioritetlərdəndir. Ölkəmiz daim regional əməkdaşlığın inkişafına sadiq qalmış və bu istiqamətdə açıq, dialoqa əsaslanan siyasət yürütmüşdür. İqtisadiyyat, ticarət, enerji təhlükəsizliyi, nəqliyyat və digər sahələrdə həyata keçirilən birgə layihələr Azərbaycanın regionda sülh və inkişaf üçün verdiyi töhfələrin göstəricisidir.
Siyasət Həsənov
YAP Xəzər rayon təşkilatının məsləhətçisi
