“Dağılmış Ağdam şəhəri erməni vəhşiliyinin şahididir. Biz Ağdam şəhərini bərpa edəcəyik, bütün kəndləri bərpa edəcəyik. Heç kimdə bu haqda şübhə olmasın.”- Müzəffər Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyev. Ağdam, Azərbaycanın tarixi və mədəniyyəti üçün mühüm əhəmiyyətə malik bir şəhərdir. O, qədim dövrlərdən bəri regionda mühüm ticarət və mədəniyyət mərkəzi olub. Ağdamın tarixi, qədim dövrlərə, xüsusilə Eneolit və Dəmir dövrünə qədər gedib çıxır. Burada aparılan arxeoloji qazıntılar, regionda qədim sivilizasiyaların mövcudluğunu sübut edir. Şəhər həm də Azərbaycanın ən böyük və ən vacib kənd təsərrüfatı mərkəzlərindən biri olub, əkinçilik və heyvandarlıqla məşğul olan əhalisi ilə tanınıb.Ağdamın tarixi önəmi, onun həm də mədəniyyət ocağı olması ilə bağlıdır. Şəhər, müxtəlif dövrlərdə öz mədəni irsi ilə seçilib və bu günə qədər qorunub saxlanması lazım olan dəyərli abidələri ilə tanınır. Eyni zamanda, Ağdam, çoxsaylı məscidlər, kilsələr, məktəblər və digər mədəni quruluşlarla zəngin olub.
Ağdam Gününün qeyd edilməsi, yalnız şəhərin azad olunmasını deyil, həm də Azərbaycanın milli birliyini və dirçəlişini simvolizə edir. 1993-cü ildə işğal edilən Ağdam, 2020-ci ildə Vətən Müharibəsi nəticəsində Azərbaycanın nəzarətinə geri qaytarıldı. Bu hadisə, Azərbaycan xalqının şərəfli zəfərini və işğal altındakı torpaqlarını geri qaytarmaq üçün apardığı mübarizəni simvolizə edir.
Ağdamın azad olunması, həm də müharibə dövründə məğlubiyyətə uğramış vətənpərvər əsgərlərin və azadlıq uğrunda canlarını fəda edənlərin xatirəsinin əbədiləşdirilməsi baxımından önəmlidir. Ağdam Günü, həmçinin işğal dövründə yaşanan çətinlikləri, məcburi köçkünləri və dağıdılmış mədəni irsi xatırlamaq üçün vacibdir. Bu günün qeyd edilməsi, Ağdamın gələcək inkişafı üçün ümidi, birliyi və müstəqil Azərbaycanın gücünü təcəssüm etdirir.
Ağdamın işğalından sonra, Ermənistan silahlı qüvvələri şəhərin infrastrukturunu və mədəniyyət ocaqlarını da dağıtdılar. Ağdam, əvvəlki illərdə özünün mədəniyyət mərkəzləri, məktəbləri, teatrları və digər ictimai binaları ilə tanınırdı. Lakin işğaldan sonra bu obyektlərin əksəriyyəti və şəhərin ümumi infrastrukturu tamamilə dağıdıldı. Əsas yollar, körpülər, elektrik və su təchizatı sistemləri sıradan çıxdı.Xüsusilə, Ağdamdakı tarixi və mədəni irs ciddi şəkildə zərər gördü. Şəhərdəkı məscidlər, kilsələr, məktəblər və digər tarixi abidələr yandırıldı, dağıdıldı və ya məhv edildi. Ağdam həm də qədim dövrlərdən qalma arxeoloji ərazilərə sahib olduğundan, bu ərazilərin də dağıdılması böyük itkiyə səbəb oldu.
Ağdamın işğalı nəticəsində yüz minlərlə insan öz doğma torpaqlarını tərk etmək məcburiyyətində qaldı. Bu məcburi köçkünlər, Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində müvəqqəti sığınacaq tapdılar. Ağdamlı ailələr, başqa şəhərlərə və kəndlərə köçdülər, amma çoxları evlərini, əkin sahələrini və digər var-dövlətlərini itirdilər. Bu, həm maddi, həm də psixoloji baxımdan ağır nəticələrə səbəb oldu.Məcburi köçkünlərin vəziyyəti olduqca çətin idi. Onlar müvəqqəti çadır düşərgələrində, köhnə binalarda və müxtəlif məhəllələrdə yaşamağa məcbur oldular. Bir çoxu həyatlarını yenidən qurmaq üçün böyük çətinliklərlə üzləşdi. Təhsil, səhiyyə və sosial xidmətlərə olan ehtiyaclar artdı və köçkünlər bəzən uzun müddət ərzində bu ehtiyaclarını qarşılayacaq imkanlardan məhrum oldular. Ağdamlı köçkünlər, həmçinin mədəni və tarixi bağlarını itirmişdilər, çünki onlar öz doğma şəhərlərini tərk etdikdən sonra, bu ərazilərə qayıtmaqda çətinliklərlə qarşılaşdılar. 2020-ci ildə Ağdamın azad edilməsi bu köçkünlər üçün böyük bir ümid işığı olsa da, şəhərin bərpası və həyatın yenidən qurulması hələ də uzun və çətin bir prosesdir. 2020-ci ilin Vətən müharibəsi, Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ və ətraf bölgələrində işğal altında olan torpaqlarını azad etmək məqsədilə başlatdığı bir münaqişə idi. Müharibə, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü bərpa etmək və işğal altında olan torpaqlarını geri qaytarmaq üçün böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Vətən müharibəsinin ən kritik anlarından biri, Ağdam rayonunun işğaldan azad edilməsi oldu.Ağdam, strateji əhəmiyyətli bir yer olduğu üçün, onun azad edilməsi müharibənin gedişatını dəyişdirən mühüm mərhələ oldu. Ağdamın qurtuluşu, Azərbaycan üçün yalnız hərbi baxımdan deyil, həm də psixoloji və siyasi baxımdan böyük bir zəfər idi. Şəhərin işğaldan azad edilməsi, həm də Azərbaycan xalqı üçün böyük bir əzm və mübarizə simvoluna çevrildi. Bu, həm də Azərbaycan ordusunun gücünü və əzmini nümayiş etdirən bir hadisə idi. Ağdamın 2020-ci ildə azad edilməsi, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpa edilməsi uğrunda mübarizədə mühüm bir mərhələ oldu. Bu zəfər, həm də Azərbaycan ordusunun və hərbçilərinin göstərdiyi böyük igidlik və fədakarlığın nəticəsi idi. Ağdamın işğaldan azad edilməsi, Azərbaycanın milli qürurunu və zəfərini simvolizə edən mühüm bir hadisə kimi tarixə düşdü.Bununla əlaqədar olaraq, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2020-ci ilin noyabrında imzaladığı sərəncamla “Ağdamın Azad Olunmasına Görə” medalı təsis edildi. Bu medal, Ağdamın azad olunmasında iştirak edən və bu mühüm əməliyyatlarda xidmət göstərmiş hərbçilərə verilən xüsusi bir mükafatdır. Medalın təsis edilməsi, həm də Ağdamın azad edilməsi prosesində göstərilən şücaəti və Azərbaycan ordusunun qəhrəmanlığını təqdir etməyin bir yoludur. Ağdamın işğaldan azad olunması, həm də milli həmrəylik və qələbənin simvolu olaraq, hər il bu günün qeyd edilməsi planlaşdırılır. Bu günün, Ağdamın keçmişini, zəfərini və gələcəyini xatırlatmaqla yanaşı, gələcəkdə şəhərin yenidən qurulması və inkişafı prosesini də əks etdirir. Ağdamın tarixi əhəmiyyətini vurğulamaq və xalqın mübarizəsini təntənəli şəkildə qeyd etmək məqsədilə keçirilən tədbirlər, həm də məcburi köçkünlərin geri qayıtmasını və bölgənin inkişafını simvolizə edir. Ağdamın tarixi və mədəni irsinin bərpası, şəhərin gələcək inkişafı üçün vacib olacaq. Dağıdılmış mədəniyyət obyektləri və tarixi abidələr yenidən qurulacaq və bərpa ediləcək, bu da şəhərin turizm potensialını artıracaq. Şəhərdəki tarix və mədəniyyət obyektləri, həmçinin turizm üçün əhəmiyyətli məkanlara çevriləcəkdir. Şəhərin gələcək vizyonu, ekoloji baxımdan davamlı və yaşıllıqlarla zəngin bir şəhər qurmağı da nəzərdə tutur. Ağdamın yaşıllıqlarla bəzədilməsi, parkların və istirahət sahələrinin yaradılması, həmçinin təmiz enerji mənbələrinin istifadəsi planlaşdırılır. Bu, həm şəhər sakinlərinin həyat keyfiyyətini yüksəldəcək, həm də regionun ekologiyasını qorumağa kömək edəcəkdir. Ağdam Gününün qeyd edilməsi, yalnız bir şəhərin azad olunmasını təntənə etməklə məhdudlaşmır. Bu gün, həm də Azərbaycan xalqının gücünü, əzmini və iradəsini ifadə edir.
Bədiyyə Sadıqova,
Yeni Azərbaycan partiyası, məsləhətçi
